Gdy jesteś uczulony na jeden alergen możesz mieć również niepożądane reakcje alergiczne w kontakcie z innym alergenem. Jeśli się tak dzieje – masz alergią krzyżową. A to dlatego, że alergeny mają podobną budowę chemiczną. Białka obecne w pyłkach roślin są często podobne albo nawet identyczne w budowie chemicznej do niektórych alergenów pokarmowych. Jeśli jesteś uczulony na np: pyłki brzozy i zjesz surową marchew czy pomidora, dostaniesz objawów alergii.
JAK ROZPOZNAĆ ALERGIĘ KRZYŻOWĄ (wziewno-pokarmową)
Jeśli jesteś uczulony na np. pyłki jakiś roślin, to do pół godziny od zjedzenia np. świeżych owoców lub warzyw wystąpią objawy alergiczne (np. w ustach, gardle pojawi się pieczenie, mrowienie, obrzęk warg, języka lub podniebienia, na skórze może się pojawić pokrzywka, rumień albo stan zapalny skóry, może też być silny kaszel, nieżyt nosa, bóle brzucha, biegunka, nudności, wymioty)
Alergia krzyżowa – tabela najczęstszych alergenów reagujących krzyżowo, czyli czego nie łączyć ze sobą, na co uważać:
BRZOZA – KIEDY KWITNIE BRZOZA NIE JEDZ: owoców pestkowych, bananów, kiwi, liczi, mango, pomarańczy, marchwi (surowej), ziemniaków (surowych), selera, soi, pomidorów (surowych), anyż, curry, papryki, pieprzu, kminku, kolendry, orzechów. POZOSTAŁE ALERGENY REAGUJĄCE KRZYŻOWO NA ALERGENY BRZOZY TO: buk, dąb, olcha, jesion, leszczyna, kasztan, drzewo oliwne, topola, trawy/zboża, bylica, rumianek, lateks. Tego też unikaj.
BYLICA – KIEDY KWITNIE BYLICA NIE JEDZ: owoców pestkowych (jabłko, gruszka, śliwka, brzoskwinia), kiwi, mango, grochu, marchewki (surowej), selera, pomidora (surowego), anyżu, curry, kopru, papryki, pieprzu, kminku, kolendry, orzecha ziemnego i innych orzechów. POZOSTAŁE ALERGENY REAGUJĄCE KRZYŻOWO NA ALERGENY BYLICY: brzoza, drzewo oliwne, trawy/zboża, rumianek, złocień, słonecznik, lateks. Tego też unikaj.
TRAWY I ZBOŻA – KIEDY KWITNĄ TRAWY I ZBOŻA NIE JEDZ: owoców pestkowych (jabłko, gruszka, śliwka, brzoskwinia), kiwi, melonów, selera, pomidora (surowego), cebuli, mąki (żyto, pszenica, owies), ryżu. POZOSTAŁE ALERGENY REAGUJĄCE KRZYŻOWO NA ALERGENY TRAW I ZBÓŻ: brzoza, jesion, drzewo oliwne, rzepak, bylica, słonecznik, lateks, białka zbóż i pyłki traw. Tego też unikaj.
ORZECHY ZIEMNE – ALERGENY REAGUJĄCE KRZYŻOWO NA ALERGENY ORZECHÓW ZIEMNYCH: bylica, owoce pestkowe (śliwka, brzoskwinia),groch, soja, pomidor (surowy), lateks.
Orzeszki arachidowe są powszechnie konsumowane, bo dodaje się je do różnych wyrobów spożywczych, takich jak: słodycze (czekolada), masło orzechowe i płatków zbożowych, które są źródłem alergenów zamaskowanych.
Domieszki białek ziarna arachidowego (potencjalne źródło alergenów) mogą się znajdować także w oleju nieoczyszczonym (tłoczonym), który jest używany w kosmetologii do produkcji środków pielęgnacyjnych. Białek tych nie zawiera olej rafinowany używany w produkcji farmaceutycznej. Szczególnie niebezpieczna dla pacjentów z tą nadwrażliwością jest nieświadoma konsumpcja orzeszków (alergeny zamaskowane w różnych produktach spożywczych).
ORZECHY POZOSTAŁE – ALERGENY REAGUJĄCE KRZYŻOWO NA ALERGENY ORZECHÓW POZOSTAŁYCH: brzoza, leszczyna, bylica, owoce pestkowe (śliwka, brzoskwinia) kiwi, mąki (żyto, pszenica, owies), sezam, mak, gruszka, czereśnia, morela, migdały. Szacuje się, że około 1-2% populacji amerykańskiej zgłasza objawy alergiczne po spożyciu orzeszków ziemnych i orzechów.
MĄKI ŻYTNIE, PSZENNE I Z OWSA – ALERGENY REAGUJĄCE KRZYŻOWO NA ALERGENY MĄKI ŻYTNIEJ, PSZENNEJ I Z OWSA: trawy/zboża, kiwi, orzechy, ryż, sezam, mak. Szacuje się, że u około 1% populacji ludzkiej występują objawy chorobowe związane z nadwrażliwością na białka ziarna pszenicy.
RYŻ – ALERGENY REAGUJĄCE KRZYŻOWO NA ALERGENY RYŻU: trawy/zboża, mąki (żyto, pszenica, owies)
SEZAM, MAK – ALERGENY REAGUJĄCE KRZYŻOWO NA ALERGENY SEZAMU: kiwi, orzechy, mąki (żyto, pszenica, owies)
SOJA, SOCZEWICA, BÓB, ŁUBIN, GROCH – ALERGENY REAGUJĄCE KRZYŻOWO NA ALERGENY SOI, SOCZEWICY, BOBIE, GROCHU, ŁUBINIE: u 15% uczulonych reakcje krzyżowe na białko mleka krowiego, bylica, orzech ziemny
PYŁKI I PESTKI SŁONECZNIKA – ALERGENY REAGUJĄCE KRZYŻOWO NA ALERGENY PYŁKÓW I PESTEK SŁONECZNIKA: trawy/zboża, bylica, złocień
SKORUPIAKI – ALERGENY REAGUJĄCE KRZYŻOWO NA ALERGENY SKORUPIAKÓW: roztocza kurzu domowego
RYBY – Mięso dorsza jest źródłem głównego alergenu wspólnego dla większości gatunków ryb, czyli białka M. Białko to odpowiada za reakcje alergiczne, które obserwowane są u osób uczulonych po spożyciu zarówno mięsa dorsza, jak i innych gatunków ryb (np. śledzia, halibuta, szprota, makreli, pstrąga czy łososia).
MIĘSO WIEPRZOWE – ALERGENY REAGUJĄCE KRZYŻOWO NA ALERGENY MIĘSA WIEPRZOWEGO: sierść kota – ULUBIEŃCY KOTÓW POWINNI UNIKAĆ MIĘSA WIEPRZOWEGO.
MIĘSO KURZE, KURCZAK – W mięsie kurczaka i kury znajdują się śladowe ilości alergenów, które mogą powodować reakcje krzyżowe. Dzieci źle reagujące na białka jaj mogą niekiedy tolerować kurze mięso gotowane.
JAJKO KURZE – ALERGENY REAGUJĄCE KRZYŻOWO NA ALERGENY JAJKA KURZEGO: lateks. U osób uczulonych na alergeny zawarte w jajach często występują reakcje krzyżowe z alergenami zawartymi w piórach ptaków. Do uczulenia częściej dochodzi u dzieci niż u dorosłych; częściej uczulają alergeny zawarte w białku niż w żółtku. Do objawów wczesnych pojawiających się kilka minut od spożycia, należą wymioty lub biegunki. Często występuje reakcja rumieniowa skóry (wokół ust), która ewoluuje w formę obrzękową warg i skóry twarzy, jako obrzęk naczynioruchowy.
OWOCE PESTKOWE JAK JABŁKO, GRUSZKA – ALERGENY REAGUJĄCE KRZYŻOWO NA ALERGENY JABŁKA, GRUSZKI: brzoza, trawy/zboża, bylica, gruszka, śliwka, czereśnia, morela, migdały
OWOCE PESTKOWE JAK ŚLIWKA, BRZOSKWINIA – ALERGENY REAGUJĄCE KRZYŻOWO NA ALERGENY ŚLIWKI I BRZOSKWINI: brzoza, trawy/zboża, bylica, lateks, owoce pestkowe (jabłko, gruszka), orzech ziemny (arachid) i inne orzechy, gruszka, czereśnia, morela, migdały
BANAN – ALERGENY REAGUJĄCE KRZYŻOWO NA ALERGENY BANANA: brzoza, kiwi, melon, awokado, lateks, gruszka, śliwka, czereśnia, morela, migdały
TRUSKAWKA – ALERGENY REAGUJĄCE KRZYŻOWO NA ALERGENY TRUSKAWKI: gruszka, śliwka, czereśnia, morela, migdały
KIWI – ALERGENY REAGUJĄCE KRZYŻOWO NA ALERGENY KIWI: brzoza, trawy/zboża, bylica, banan,awokado, orzechy, mąki, sezam, mak, gruszka, śliwka, czereśnia, morela, migdały, lateks
LICZI – ALERGENY REAGUJĄCE KRZYŻOWO NA ALERGENY LICZI: brzoza
MANGO – ALERGENY REAGUJĄCE KRZYŻOWO NA ALERGENY MANGO: brzoza, bylica, marchew (surowa), seler
MELON – ALERGENY REAGUJĄCE KRZYŻOWO NA ALERGENY MELONA: trawy/zboża, banan, ogórek, marchew (surowa), seler, lateks, gruszka, śliwka, czereśnia, morela, migdały
POMARAŃCZA – ALERGENY REAGUJĄCE KRZYŻOWO NA ALERGENY POMARAŃCZY:brzoza
PAPAJA – ALERGENY REAGUJĄCE KRZYŻOWO NA ALERGENY PAPAI: lateks
AWOKADO – ALERGENY REAGUJĄCE KRZYŻOWO NA ALERGENY AWOKADO: banan, kiwi, lateks, gruszka, śliwka, czereśnia, morela, migdały
OGÓREK – ALERGENY REAGUJĄCE KRZYŻOWO NA ALERGENY OGÓRKA: melon, marchewka (surowa), seler
MARCHEW SUROWA – ALERGENY REAGUJĄCE KRZYŻOWO NA ALERGENY MARCHWI SUROWEJ: brzoza, bylica, mango, melon, ogórek, seler
ZIEMNIAK SUROWY – ALERGENY REAGUJĄCE KRZYŻOWO NA ALERGENY ZIEMNIAKA SUROWEGO: brzoza, owoce pestkowe (jabłko, gruszka), pomidor surowy, lateks, bakłażan, papryka, pyłki traw
POMIDOR SUROWY – ALERGENY REAGUJĄCE KRZYŻOWO NA ALERGENY POMIDORA SUROWGO: brzoza, trawy/zboża, bylica, owoce pestkowe (jabłko, gruszka), ziemniak (surowy), seler,
orzech ziemny, lateks
BAKŁAŻAN – ALERGENY REAGUJĄCE KRZYŻOWO NA ALERGENY BAKŁAŻANA: pomidor, ziemniak, papryka, bakłażan, pyłki traw
CEBULA – ALERGENY REAGUJĄCE KRZYŻOWO NA ALERGENY CEBULI: trawy/zboża
PAPRYKA – ALERGENY REAGUJĄCE KRZYŻOWO NA ALERGENY PAPRYKI: brzoza, bylica, seler
SELER – ALERGENY REAGUJĄCE KRZYŻOWO NA ALERGENY SELERA: brzoza, trawy/zboża, bylica, owoce pestkowe (jabłko, gruszka), mango, melon, ogórek, marchew (surowa), pomidor (surowy), koper, papryka, pieprz, kminek, kolendra, lateks.
PYŁKI BUKA – kiedy kwitnie buk uważaj na: brzozę, olchę, leszczynę
PYŁKI OLCHY – kiedy kwitnie olcha uważaj na: brzozę, buka, leszczynę
PYŁKI JESIONA -kiedy kwitnie jesion uważaj na: brzozę, bez, trawy/zboża
PYŁKI BZU – kiedy kwitnie bez uważaj na: jesion
PYŁKI LESZCZYNY – kiedy kwitnie leszczyna uważaj na: brzozę, buk, dąb, olchę, orzechy
PYŁKI KASZTANA – kiedy kwitnie kasztan uważaj na: bylicę
PYŁKI TOPOLI – kiedy kwitnie topola uważaj na: wierzbę
PYŁKI WIERZBY – kiedy kwitnie wierzba uważaj na: topolę
PYŁKI RZEPAKU – kiedy kwitnie rzepak uważaj na: brzozę, trawy/zboża,
ZŁOCIEŃ – ALERGENY REAGUJĄCE KRZYŻOWO NA ALERGENY PYŁKÓW ZŁOCIENIA: bylica, słonecznik
LATEKS – ALERGENY REAGUJĄCE KRZYŻOWO NA ALERGENY LETEKSU: brzoza, trawy/zboża, bylica, owoce pestkowe (śliwka, brzoskwinia), banan, kiwi, mango, melon, papaja, awokado, ziemniak (surowy), seler, pomidor (surowy), orzech ziemny, kasztan jadalny, fikus. Najlepiej usuń lateks ze swojego otoczenia.
RUMIANEK W HERBACIE I LEKACH – ALERGENY REAGUJĄCE KRZYŻOWO NA ALERGENY PYŁKÓW RUMIANKU: trawy/zboża, brzoza, bylica
KAWA – ALERGENY REAGUJĄCE KRZYŻOWO NA ALERGENY KAWY: pyłki traw. Jednym słowem nie pij kawy jeśli kwitną trawy.
źródła: Bartuzi Z., Alergia na pokarmy, Mediton, Łódź 2006, ISBN 83-923866-0-4, Rudzki E., Alergeny, Medycyna Praktyczna, Kraków 2008, ISBN 978-83-7430-157-2, Mędrala W., Podstawy alergologii, Górnicki Wydawnictwo Medyczne, Wrocław 2006, ISBN 83-89009-53-6, Jarosz Mirosław, Celiakia : porady lekarzy i dietetyków, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2005, poradnikzdrowie.pl, abczdrowia.pl
WAŻNE: warto wiedzieć, żeby przy uczuleniach krzyżowych UNIKAĆ SUROWYCH OWOCÓW I WARZYW – JEDZ warzywa i owoce tylko pieczone lub gotowane !!! W przypadku uczulenia na mleko czy gluten obróbka termiczna nie działa i wtedy unikaj potraw zawierających mleko lub gluten.
Sprawdź też inne wpisy a blog, jeśli Ci się podoba polub i udostępnij innym
